خبرنگاران فراز و فرودهای اصلاح قانون مطبوعات در ایران

به گزارش دَبی بلاگ، تهران- خبرنگاران- مطبوعات یکی از تاثیرگذارترین رسانه های جمعی در آگاهی بخشی به مردم است و با تحلیل داده ها و اطلاعات، راهکارهای موثر در عبور از چالش های را به تصویر می کشد. ایجاد امنیت روانی، مالی و شغلی برای فعالان این عرصه از ابزارهای مهم برای داشتن مطبوعاتی پویا و توسعه محور محسوب می گردد.

خبرنگاران فراز و فرودهای اصلاح قانون مطبوعات در ایران

یکی از ابزاری که باعث ترقی ممالک متمدنه شده آزادی مطبوعات است. این آزادی خوب و بد حکام را بدون استثنا نشر می دهد. آنهایی که صفات خوب دارند بر آن می افزایند و آنان که به فساد و خودپرستی مبتلا هستند، ناچار به ترک آن می شوند. هیچ فردی به آزادی نشریات اعتراضی نمی کند، مگر وقتی که ضد حق و حقیقت بوده یا تهمت باشد. شخصی که از طرف مطبوعات به او تعدی شده حق دارد، حق پایمال شده خود را در محکمه قانونی بخواهد اما جراید ما در ایران کاملا بر ضد این مطلب اند. از کار خوب، خوب می گویند و از کار زشت هم خوب. نزد آنها تفاوت ندارد و میان خوب و بد تمیزی نیست و سراسر آنها اغراق است و علت این کار مایل نبودن حکام و امرا به اصلاح جراید است. اینها بخشی از اندیشه های سید جمال الدین اسدآبادی از مصلحان عظیم معاصر، درباره مطبوعات است.(1) امام خمینی(ره) هم در بیان ویژگی ممالک متمدن، وجود مطبوعات آزاد را از شاخص های عمده آن به شمار می آوردند و در این ارتباط می فرمودند: مملکت متمدن آن است که آزاد باشد، مطبوعاتش آزاد باشد، مردم آزاد باشند در اظهار عقاید و رایشان. (2)

چگونگی تصویب نخستین قانون مطبوعات

مطبوعات یکی از بانفوذترین ابزار انتقال ارزش ها، نظریات، عقاید و اخبار محسوب می شوند از دیگر ویژگی های مطبوعات تأثیرگذاری روی افکار عمومی است. مطبوعات می توانند به علت تنوع، گروه های خاصی را مخاطب خود قرار دهند و با زبان مخاطبان با آنها ارتباط برقرار کند و مطالب مورد علاقه شان را منتشر نمایند. آنها در بیداری و رهبری افکار عمومی و در نتیجه پیروزی مشروطیت نقش مهمی را برعهده داشتند و در حقیقت زمزمه مشروطه طلبی و انتقاد از رژیم استبداد را مطبوعات دوره مظفرالدین شاه قاجار شروع کردند و پس از به حکومت رسیدن محمدعلی شاه چون دستگاه استبداد برای مبارزه با ملیون و آزادیخواهان به تجهیز قوا پرداخت، بعضی از فعالان جراید پایتخت در صف مقدم مبارزان راه آزادی قرار گرفتند و بسیاری از آنها جان خود را در راه عقیده و ایمان به آزادی از دست دادند، سلطان العلماء خراسانی نویسنده روزنامه روح القدس و میرزا جهانگیرخان شیرازی مدیر مبارز و فداکار مجله صوراسرافیل هم جان خود را در راه آزادی ایران نثار کردند، بنابراین به دلیل رشادت های این نویسندگان و نقش آنها در بیداری مردم، مطبوعات را رکن چهارم مشروطه نامیدند. یکی از نخستین اقدامات نمایندگان مجلس بعد از پیروزی مشروطه تلاش برای نظام مند ساختن صندلی مطبوعات بود، این اقدام سبب شد تا نخستین قانون مطبوعات شامل 53 ماده در 18 بهمن 1286 خورشیدی به تصویب نمایندگان مجلس شورای ملی برسد. نخستین قانون مطبوعات با گذشت بیش از 100 سال هنوز زیربنای اصلی قانون مطبوعات کشور محسوب می گردد؛ در این قانون تصریح شده بود که برپایه اصل بیستم قانون اساسی مشروطه، انتشار تمامی مطبوعات به غیر از آثار گمراه نماینده و آسیب زننده به اصول دین مبین اسلام آزاد بوده و هیچ فردی حق ممیزی مطالب آنها قبل از انتشار را ندارد.

آزادی مطبوعات از نگاه امام خمینی(ره)

حوزه رسانه و مطبوعات در تاریخ معاصر ایران گرچه با افت و خیز و گرفتاری های پیدا و پنهان رو به رو بوده اما در فرایند تحولات این دوران حضوری موثر داشته و پس از آن نیز با پیروزی انقلاب اسلامی در راستا تحول و بالندگی قرار گرفته است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی آزادی مطبوعات یکی از خواسته ها و شعارهای اصلی این قیام پرشکوه به شمار می رفت به گونه ای که بنیانگذار انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) در همان روزهای نخستین انقلاب بر آزادی تمامی مطبوعات تاکید کردند و خط قرمز این رای را انتشار مقالات مضر به حال کشور دانستند. پس از پیروزی انقلاب امام(ره) دیدگاه خود در مورد آزادی مطبوعات اینگونه بیان کردند: ما در نخستین زمان برنامه خود را اعلام خواهیم کرد اما مهمترین وظیفه دولت آینده این است که هرچه سریع تر شرایط انتخابات آزاد را فراهم کند، از قبیل آزادی مطبوعات به معنای واقعی که با ذکر تمام واقعیات و حقایق و مطلع ساختن مردم به مسایل آزادی مطبوعات در جامعه اهمیت و صندلی ویژه ای برای خود دارا است. ما حرفمان این است که آقا به قانون اساسی عمل بکنید، مطبوعات آزادند، قلم آزاد است، بگذارید بنویسند مطالب را اگر دین دارید به دین عمل کنید، اگر چنانچه دین را ارتجاع می دانید به قانون اساسی عمل کنید، خوب بگذارید بنویسند. ما که می گوییم مطبوعات آزاد باشند، ما کهنه پرستیم؟ آقایان که الزام می نمایند که در مطبوعات این نوشته بگردد، آنها مترقی اند؟ خوب ما صدایمان از این بلندگو تا آنجا می رسد، آنها صدایشان از اینجا تا آمریکا می رسد. هر جا دلار می گیرند، صدایشان هم آنجا می رسد.(3)

از دیدگاه امام خمینی(ره) مطبوعات یک کشور از نظر حوزه عملکرد بایستی در راستا ملت و در خدمت آنان باشد و در غیر این صورت مورد تأیید این ملت نمی تواند باشد و نباید آنرا یک روزنامه کشوری و ملی به حساب آورد: مطبوعات باید زبان اعتراض مردم به عملنمودهای نادرست قدرت عمومی باشد، به فرمانروایان گوشزد نمایند که در فلان موضع از اصول قانون اساسی و راستا انقلاب اسلامی خارج شدند نه آنکه خود ابزار دست قدرت سیاسی واقع شوند، این دیگر روزنامه کشوری و ملی نخواهد بود و از نظر افکار عمومی مندرجات آن ارزش خواندن را نخواهد داشت، چه آنکه نمی توان آن را رکنی از ارکان دموکراسی یک کشور تلقی کرد. بدین ترتیب یکی از اولویت های امام(ره) بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بحث آزادی مطبوعات و آزادی قلم بود و بارها در سخنرانی های مختلف به این امر پرداختند که مطبوعات در نشر همه حقایق و واقعیات آزاد هستند.

فراز و فرود اصلاح قانون مطبوعات

محسن اسماعیلی استاد حقوق و علوم سیاسی تهران در باره حقوق رسانه ها در ایران می گوید: با استقرار نظام اسلامی، تمام بنیان های وابستگی فرو ریخت و همگان از جمله روزنامه نگاران، فرصت یافتند تا دوران جدیدی را تجربه نمایند. طبیعی است که اهمیت مطبوعات و نبود ساختارهای حقوقی لازم از یکسو و شکل گیری انواع توطئه های بیگانه از طرف دیگر اجازه نمی داد تا کشور به انتظار تدوین قانون اساسی و تشکیل قوه مقننه نشیند. از این رو، تنها 6 ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در 20 مرداد 1358، نخستین مقررات مطبوعاتی در نظام جدید به تصویب شورای انقلاب اسلامی رسید که ممنوعیت مقامات حکومت پیشین از انتشار نشریه، تغییر و تکمیل اعضای هیات نظارت بر مطبوعات، جُرم انگاریِ سانسور و معین مجازات برای آن، به رسمیت شناختن تشکّل های صنفی روزنامه نگاری و پایان توجه به هیات منصفه و نحوه انتخاب آن برای حضور در دادرسی های مطبوعاتی از ویژگی های اساسی این مصوبه به شمار می رفت. همچنین قانون مطبوعات کشور بار دیگر در 1364خورشیدی در 36 ماده و 23 تبصره دارای 6 فصل تعریف مطبوعات، رسالت مطبوعات، حقوق مطبوعات، حدود مطبوعات، شرایط متقاضی و مراحل صدور پروانه و جرایم به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. البته این قانون به سبب توجه ناکافی به حقوق روزنامه نگاران اصلاحاتی در آن صورت گرفت. بر پایه اصلاحات به عمل آمده، قانون مطبوعات هم اکنون دارای 48 ماده شده و افزون بر 6 فصل پیشین، 2 فصل دیگر نیز پیدا نموده است. البته باوجود این قوانین، بسیاری از روزنامه نگاران از برخوردهای سلیقه ای با قانون مطبوعات کشور ناراضی هستند و خواهان تصریح این قانون و شفاف تر شدن هرچه بیشتر آن هستند.

نگاهی به مسائل اصحاب رسانه

تقریباً تمام اقشار از مسوولان تا مردم از رسانه ها انتظار دارند تا برای حل مسائل اساسی جامعه به صحنه بیایند و در کنار قوه های مجریه و قضاییه به مبارزه با فساد در کشور بپردازند و با تحلیل داده ها و اطلاعات مختلف، راهکارهای موثر در عبور از چالش های موجود را به تصویر بکشند اما برای تحقق این هدف علاوه بر اینکه باید آزادی قلم به رسانه های داده گردد، ایجاد امنیت روانی، مالی و شغلی از ابزارها و لوازم مهم برای داشتن مطبوعاتی پویا و توسعه محور است.

منابع:

1- نامه ها و اسناد سیاسی سیدجمال الدین اسدآبادی به تلاش ابوالحسن جمالی اسدآبادی. چاپ سوم، (تهران: کتاب های پرستو وابسته به مؤسسه انتشارات امیرکبیر، 1360)، ص 69 و 70.

2- کوثر، مجموعه سخنرانی های حضرت امام خمینی، همراه با توضیح وقایع انقلاب. (تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1371) ج 1، ص 346

3- ر. ک: صحیفه امام، ج 6، ص 270-266.

راوه بلاگ: راوه بلاگ | با مجله صنعتی راوه همراه باشید.

تور انگلیس: تور انگلیس | تور انگلیس ارزان، تور لندن ارزان، تور انگلیس بهار 99، تور لندن تابستان 99 ارزان قیمت را از ما بخواهید.

منبع: ایرنا
انتشار: 8 مهر 1400 بروزرسانی: 8 مهر 1400 گردآورنده: dabiblog.ir شناسه مطلب: 15723

به "خبرنگاران فراز و فرودهای اصلاح قانون مطبوعات در ایران" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "خبرنگاران فراز و فرودهای اصلاح قانون مطبوعات در ایران"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید